War : ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે ચાલી રહેલા તણાવભર્યા સંઘર્ષે હવે આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર ( War ) અને વિશ્વ અર્થતંત્રને પણ ઝળહળી નાખવા લાગ્યું છે. ભારત માટે પણ આ સ્થિતિ ગંભીર ( Serious ) ચિંતા ઊભી કરી રહી છે. ખાસ કરીને નિકાસકારો અને વેપારીઓ વચ્ચે આ વાતને લઈને ( War ) અસ્વસ્થતા છે કે આ સંઘર્ષ આગળ વધશે તો ભારતના મોટા વેપાર માર્ગો પર ઊંડો અસર થશે – ખાસ કરીને ઈરાનના મુખ્ય બંદર ‘બંદર અબ્બાસ’ ( Bandar Abbas ) અને લાલ સમુદ્ર માર્ગ પર.
નિકાસકારોની સરકારને ચિમકી: ‘બંદર અબ્બાસ’ બંધ થશે તો ઊંધો પડી જશે કારોબાર
શુક્રવારે વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલયમાં યોજાયેલી એક મહત્ત્વપૂર્ણ બેઠકમાં ભારતના નિકાસકારોએ સ્પષ્ટ ચેતવણી ( Warning ) આપી કે જો ઇરાનનું મુખ્ય બંદર ‘બંદર અબ્બાસ’ યુદ્ધના કારણે ( War ) બંધ થાય છે તો ભારતના નિકાસ માર્ગો પર ગંભીર અસર થશે. પશ્ચિમ એશિયામાં અનેક દેશોએ પોતાનો હવાઈ માર્ગ બંધ ( Closed ) કરી દીધો છે, જેના કારણે હવે વિમાન ભાડું વધવાની આશંકા પણ વધી છે.
નિકાસકારોએ ચિંતાવ્યક્ત કરી છે કે આ સ્થિતિમાં ભારતે તાત્કાલિક ચાબહાર પોર્ટને વૈકલ્પિક વિકલ્પ તરીકે વિકસાવવો જોઈએ. ચાબહાર પોર્ટ, જે ભારત અને ઈરાન વચ્ચે સહયોગથી ( War ) વિકસાવવામાં આવ્યો છે, તે હવે વ્યૂહાત્મક રીતે વધુ મહત્વનો બની રહ્યો છે.
https://youtube.com/shorts/yKlsTSZ0n4o?si=M9ZSHyvN8LC6w4h5
https://dailynewsstock.in/stock-market-iran-isreal-indian-america-war-sen
હવાઈ ભાડામાં તેજી અને લોજિસ્ટિક્સ ખર્ચ વધવાનો ખતરો
વિમાની સેવા પ્રદાતાઓ અને લોજિસ્ટિક્સ કંપનીઓનું કહેવું છે કે પશ્ચિમ એશિયાના હવાઈ માર્ગો પર પ્રતિબંધો અને ખતરા વધવાના કારણે વૈશ્વિક હવાઈ પરિવહન ધીરે ધીરે મોંઘું ( War ) બનશે. યુરોપ તરફ જતી કાર્ગો વિમાનોને હવે લાંબા માર્ગો લેવાં પડી રહ્યાં છે, જેને કારણે ફ્યુઅલ ખર્ચ, સમય અને પેકેજિંગ ખર્ચમાં વૃદ્ધિ થઈ રહી છે.
આવા સમયમાં ભારતીય નિકાસકારો માટે આર્થિક દબાણ વધુ થશે કારણ કે વેપાર ખર્ચમાં વધારો તેમને આંતરરાષ્ટ્રીય ( International ) બજારમાં સ્પર્ધામાં પાછળ ધકેલી શકે છે. ખાસ ( War ) કરીને એવા નિકાસકારો કે જેમના ઉત્પાદનોનું નફાકારકતામાં નાનું માર છે, તેમના માટે સ્થિતિ વધુ મુશ્કેલ બનશે.
દરિયાઇ કાર્ગો વીમા પ્રીમિયમમાં 15-30% નો ઘટાડો
વિમો ક્ષેત્રના વિશ્લેષકોના કહેવા પ્રમાણે, ઈરાન-ઈઝરાયેલ તણાવના કારણે દરિયાઈ માર્ગોની સુરક્ષા સંબંધી જોખમ વધી ગયાં છે. ભારતમાંથી લાલ સમુદ્ર, હોર્મુઝની ખાડી ( War ) અને પર્સિયન ગલ્ફ મારફતે જતાં દરિયાઈ માલસામાન માટે વીમા કંપનીઓ હવે 15 થી 30 ટકા વધુ પ્રીમિયમ વસૂલી રહી છે.
ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસે પ્રકાશિત કરેલા અહેવાલ મુજબ, ઘણા મોટા વીમા પ્લેયર્સે દરિયાઈ કાર્ગોની પોલિસીમાં સુધારો કરીને વધારાના જોખમો માટે 0.15% વધારાનું શુલ્ક લાગુ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. આનો સીધો અસર નિકાસકારો અને માલતૈયાર ઉત્પાદકોના નફા પર પડશે.
રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ બાદ હવે બીજી આંતરરાષ્ટ્રીય સમસ્યા
અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે રશિયા અને યુક્રેનના યુદ્ધ પછી લાલ સમુદ્રમાં જહાજચાલન અને કાર્ગો ટ્રાન્સપોર્ટની સ્થિતિ પહેલેથી જ નાજુક બની ગઈ હતી. હવે ઈરાન-ઈઝરાયેલ યુદ્ધ તે ( War ) પર સ્થાયી પડકાર બનીને ઊભું થઈ રહ્યું છે. ખાસ કરીને લાલ સમુદ્ર, જે ભારત, યુરોપ અને આફ્રિકાને જોડતો મુખ્ય કોરિડોર છે, ત્યાં સંઘર્ષ વધી રહ્યો છે.
આ માર્ગો દ્વારા જતાં ભારતીય નિકાસ માટે સુરક્ષા અને ખર્ચ બંને મોટી સમસ્યા બની શકે છે. મોટાભાગના ઓઈલ ટાંકાર્સ, ટેક્સટાઈલ, ફાર્મા, અને ઈલેક્ટ્રોનિક્સ કાર્ગો આ ( War ) માર્ગ મારફતે જાય છે, જેને હવે ઊંચા ખર્ચ, વિલંબ અને જોખમનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે.
ઓઈલ અને ગેસના ભાવમાં ઉછાળો: ઘરેલું બજાર પણ અસરગ્રસ્ત
આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ક્રૂડ ઓઈલના ભાવોમાં પણ અનિશ્ચિતતા વધતી જાય છે. યુદ્ધની પરિસ્થિતિને કારણે ઓઈલના પુરવઠા ચેનમાં વિક્ષેપ થઈ શકે છે, જેનાથી ભારત ( War ) જેવા આયાત આધારિત દેશો પર સીધી અસર થશે. પેટ્રોલ, ડીઝલ, અને રસોઈ ગેસના ભાવમાં વધારો થઈ શકે છે, જેનાથી સામાન્ય જનતાને પણ આર્થિક ભારવહન સહન કરવું પડી શકે છે.
નિકાસકારોની માંગ: સરકાર ફટાફટ પગલાં લે
નિકાસકારોનું કહેવું છે કે સરકારએ તાત્કાલિક પગલાં લેવા જોઈએ જેમ કે:
- ચાબહાર પોર્ટનો વિકલ્પ તરીકે ઉપયોગ વધારવો.
- રાષ્ટ્રિય શિપિંગ લાઇન્સ અને એરલાઇન્સને સબસિડી પૂરું પાડી હવાઈ ભાડું નિયંત્રિત કરવું.
- નિકાસકારોને લોન અને વીમા પ્રીમિયમમાં રાહત આપવી.
- દરિયાઈ સુરક્ષા વ્યવસ્થાઓમાં વધારો કરીને વેપાર માર્ગો સુરક્ષિત રાખવા માટે રાજદૂતિય સ્તરે કાર્યવાહી કરવી.
ઈરાન-ઈઝરાયેલ યુદ્ધ હવે માત્ર રાજકીય મામલો નથી રહ્યો. તેનું પડઘા હવે વિશ્વના વેપાર પર પણ પડવા લાગ્યા છે. ભારત જેવા વિકાસશીલ દેશ માટે, જ્યાં નિકાસ ( War ) અર્થતંત્રનું એક મોટું અંગ છે, આવી સંકટની ઘડીએ મજબૂત નીતિ અને વ્યૂહાત્મક વૈકલ્પિક આયોજન અનિવાર્ય બની જાય છે.
