War : મધ્ય પૂર્વમાં ફરી એકવાર યુદ્ધના બાદળો ઘેરાઇ ગયા છે. ઈરાન અને ઇઝરાયલ વચ્ચે ચાલી ( War ) રહેલા ઘર્ષણના પાંચમા દિવસે હિંસા નવા શિખરોને સ્પર્શી છે. ઇઝરાયલના ( Israel ) પીએમ બેન્જામિન નેતન્યાહૂ અને અમેરિકાના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના નિવેદનો એ સંકેત ( War ) આપે છે કે પરિસ્થિતિ માત્ર દાવો-પલટામાં ન રહી પરંતુ વ્યાપક યુદ્ધ તરફ આગળ વધી રહી છે.
ટ્રમ્પની તીક્ષ્ન ચેતવણી: “તુરંત તેહરાન ખાલી કરો”
અમેરિકાના ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે એક કટાક્ષપત્રમાં ( War ) જણાવ્યું છે કે ઇરાનના વડાપ્રધાન અને નેતાઓએ તાત્કાલિક રાજ્યની રાજધાની તેહરાન ( Tehran ) ખાલી કરવી જોઈએ. ટ્રમ્પે આ પગલું પરમાણુ કરાર અંગે ઇરાનના નિર્ણય બાદ લીધું હોવાનું જણાવ્યું હતું. ઇરાને તાજેતરમાં ( War ) પાશ્ચાત્ય દેશો સાથેના પરમાણુ કરારને રદ્દ કરવાની ઘોષણા કરી હતી. ટ્રમ્પે તેને “મૂર્ખામીભર્યો” અને “વિશ્વશાંતિ માટે ખતરો” ગણાવ્યો હતો.
તેમના શબ્દોમાં, “જો ઇરાન પોતાની મર્યાદા ના ઓળખે, તો તેને તેનું મૂલ્ય ચૂકવવું પડશે. હું તમામ નાગરિકોને સલાહ આપું છું કે તેઓ તાત્કાલિક તેહરાન છોડીને સુરક્ષિત ( Secure ) સ્થળે ચાલ્યા જાય.”
https://youtube.com/shorts/yKlsTSZ0n4o?si=M9ZSHyvN8LC6w4h5

નેતન્યાહુનો દાવો: “ખામેનીની હત્યાથી યુદ્ધ સમાપ્ત થશે”
દوسરી તરફ ઇઝરાયલના વડાપ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહૂએ એક સંદેશમાં જણાવ્યું કે ઇરાનના સર્વોચ્ચ ધાર્મિક નેતા અયાતુલ્લા અલી ખામેનીની હત્યા યુદ્ધને ( War ) ઉકેલશે. તેમણે કહ્યું કે “અમે યુદ્ધ કરવા માંગતા નથી, પરંતુ આતંકવાદના મૂળને સમાપ્ત કરવું અનિવાર્ય છે. ખામેની ઈરાનના આતંકવાદી નેટવર્કનો મસ્તિષ્ક છે. તેની હત્યા ( Murder ) પ્રદેશમાં શાંતિ લાવશે.”
બોમ્બમારાની રાત્રિ: બંને દેશોની રાજધાનીઓ નિશાન પર
સોમવાર રાત્રિએ યુદ્ધ તીવ્ર બની ગયું જ્યારે ઇઝરાયલના લશ્કરે તેહરાન પર હવાઈ હુમલાઓ શરૂ કર્યા. આ હુમલાઓમાં અનેક સૈન્ય મથકો, સરકારી ઇમારતો અને ( War ) સંશોધન કેન્દ્રોને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા હતા. ઈરાન સરકારે દાવો કર્યો કે ઇઝરાયલના ડ્રોન્સ અને મિસાઇલો દ્વારા પાયાની અવ્યવસ્થાઓ નષ્ટ ( Destroyed ) કરવામાં આવી છે.
જવાબમાં, ઇરાને પણ ભારે બોમ્બમારો કરતા ઇઝરાયલની રાજધાની તેલ અવીવ અને શહેર હાઇફાને નિશાન બનાવ્યા. રાતભર બંને દેશોની હવાઈ સિરન ગૂંજી રહી હતી. અનેક રહેણાંક વિસ્તારો ( War ) ખાલી કરાવવા પડ્યા હતા. ઇઝરાયલની એર ડિફેન્સ ( Defense ) સિસ્ટમ “આયર્ન ડોમ”એ કેટલીક મિસાઇલોને નિષ્ફળ બનાવી, પરંતુ ઘણું નુકસાન થયું.
જાનહાનિ અને નુકસાની
આ સઘન હુમલાઓમાં અત્યાર સુધીમાં ઈરાનમાં 224 લોકોના મોત નીપજ્યા છે અને 1,481 લોકો ઘાયલ થયા છે. મૃતકોમાં સામાન્ય નાગરિકો ઉપરાંત લશ્કરી અધિકારીઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. ઇઝરાયલમાં પણ હાલ સુધી 24 લોકોના મોત થયા છે અને 600થી વધુ ઘાયલ થયા છે. હોસ્પિટલોમાં ( War ) ખચાખચ ભરાઈ ગઈ છે અને એમ્બ્યુલન્સ સેવાઓ સતત કાર્યરત છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિસાદ
વિશ્વભરના દેશોએ હાલત પર નજર રાખી છે. યુનાઇટેડ નેશન્સ, યુરોપિયન યુનિયન, અને ચીન સહિતના દેશોએ તત્કાલ શાંતિપ્રક્રિયા શરૂ કરવા અપીલ કરી છે. યુએન મહાસચિવ ( War ) એન્ટોનિયો ગુટેરેસે એક નિવેદનમાં કહ્યું કે “આ યુદ્ધ માત્ર બંને દેશોને નહિ પણ સમગ્ર માનવતાને જોખમમાં મૂકી શકે છે. તાત્કાલિક સંવાદ અને શાંતિસથાપન માટેના પ્રયત્નો જરૂરી છે.”
ઇતિહાસના પડછાયાં
ઈરાન અને ઇઝરાયલ વચ્ચેનો શત્રુત્વનો ઈતિહાસ વર્ષો જૂનો છે. ખાસ કરીને, ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમ સામે ઇઝરાયલ સતત વિરોધ વ્યક્ત કરતું રહ્યું છે. અમેરિકા-ઇરાન સંબંધોમાં તાણ એવા સમયે વધુ ઊંડો ( Deep ) થયો હતો જ્યારે 2018માં ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે એકતરફી રીતે પરમાણુ કરારમાંથી અમેરિકાને ( War ) અલગ કર્યો હતો. ત્યારબાદની ઘટનાઓએ સંબંધોમાં ભયાનક વિખંડન પેદા કર્યું છે.
શું આગળ?
પરિસ્થિતિ હજી સ્થિર થતી નથી. બંને દેશો યુદ્ધ માટે સંપૂર્ણ રીતે તૈયાર દેખાઈ રહ્યા છે. ઈરાનના રક્ષણ મંત્રાલયના પ્રવક્તાએ જણાવ્યું કે “આ હમલો અમારો અંત નથી, શરૂઆત છે.” ઇઝરાયલ તરફથી પણ વધારાના લશ્કરી રવાના કરાયા છે અને સુરક્ષા તંત્રો ઉચ્ચ ચેતનામાં છે.
જેમ જેમ ધમકીભર્યા નિવેદનો, હવાઈ હુમલાઓ અને દુશ્મનાવટ ( War ) વઘતા જાય છે, તેમ એવું લાગે છે કે મધ્ય પૂર્વ ફરી એકવાર એક વ્યાપક યુદ્ધના આરે ઊભું છે. આવી પરિસ્થિતિમાં, સમગ્ર વિશ્વ માટે શાંતિપૂર્ણ ( Peaceful ) ઉપાય શોધવો અત્યંત જરૂરી બની ગયો છે.
ઇઝરાયલી રાજદૂતે કહ્યું – ફક્ત અમેરિકા જ ફોર્ડો પર હુમલો કરી શકે છે
અમેરિકામાં ઇઝરાયલના રાજદૂત યેચિએલ લીટરે કહ્યું કે ફોર્ડો પરમાણુ સ્થળ પર હુમલો કરવા માટે ફક્ત અમેરિકા જ સક્ષમ છે. લીટરે કહ્યું કે ફક્ત અમેરિકા પાસે જ એવો બોમ્બ છે જે આટલું ઊંડું નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
ઈરાનનું ફોર્ડો પરમાણુ સ્થળ ઈરાની શહેર કોમ નજીક પર્વતોની નીચે ઊંડે બનેલું છે. તેમાં અદ્યતન સેન્ટ્રીફ્યુજ સ્થાપિત છે જે યુરેનિયમને શુદ્ધ કરે છે. પરમાણુ શસ્ત્રો બનાવવા માટે, યુરેનિયમ ( War ) ઓછામાં ઓછું 90% શુદ્ધ હોવું આવશ્યક છે.
રાજદૂત લીટરે એમ પણ કહ્યું કે આગામી દિવસોમાં ઈરાન પર મોટો હુમલો થઈ શકે છે. તેમણે કહ્યું કે ગુરુવાર કે શુક્રવારે કંઈક એવું બનશે જેનાથી બાકીની કાર્યવાહી તુચ્છ દેખાશે.