Turmeric : હળદર – આપણાં રસોડાનું એક સામાન્ય પણ અસામાન્ય મસાલું. ઘેરો ( Turmeric ) સોનેરી-નારંગી રંગ ધરાવતો આ મસાલો ( Spices ) માત્ર ભોજનને રંગીન બનાવતો નથી, પણ તે આરોગ્ય માટે અનેક લાભો પણ આપે છે. ચીન અને ભારતમાં શતાબ્દીઓથી આયુર્વેદિક અને ( Turmeric ) પરંપરાગત દવાઓમાં તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. હવે વૈજ્ઞાનિક સંશોધન પણ એ વાત તરફ ઈશારો કરી રહ્યા છે કે હળદરમાં રહેલું કર્ક્યુમિન ( Curcumin ) સ્વાસ્થ્ય માટે અનેક રીતે લાભદાયી છે.
જાહેર આરોગ્ય સંસ્થાઓ અને નિષ્ણાતો, જેમ કે જોન્સ ( Turmeric ) હોપકિન્સ મેડિસિનની ઓન્કોલોજી ડાયેટિશિયન મેરી-ઇવ બ્રાઉન, પણ હળદરના લાભોની પુષ્ટિ કરે છે. બ્રાઉનના જણાવ્યા અનુસાર, હળદરમાં રહેલું કર્ક્યુમિન એ એક શક્તિશાળી પોલિફેનોલ ( Polyphenol ) છે, જે એન્ટીઑક્સિડન્ટ અને ( Turmeric ) બળતરા વિરોધી ગુણધર્મ ધરાવે છે. “આ પ્રાકૃતિક પદાર્થ શરીરને મુક્ત રેડિકલ સામે રક્ષણ આપી શકે છે અને કોષોને નુકસાનથી બચાવવાનું કામ કરે છે,” તેમનું કહેવું છે.
સ્વાસ્થ્ય માટે હળદરના શક્ય લાભો
અનુસંધાનોએ બતાવ્યું છે કે હળદરના નિયમિત ઉપયોગથી ( Turmeric ) કેટલીક તબીબી પરિસ્થિતિઓમાં રાહત મળી શકે છે. ખાસ કરીને સંધિવા, કોલાઇટિસ, એલર્જી, સ્નાયુ દુખાવો અને આંખોની તકલીફો જેવી દિનચર્યાની બિમારીઓ સામે હળદર અસરકારક સાબિત થઈ શકે છે.
વધુમાં, ઓસ્ટિઓઆર્થરાઇટિસથી પીડાતા દર્દીઓમાં હળદરના સેવન પછી સાંધાના દુખાવામાં રાહત જોવા મળી હતી. કેટલાક પ્રારંભિક અભ્યાસોમાં હળદરને ( Turmeric ) મૂડ ડિસઓર્ડર, ડિપ્રેશન અને ડિમેન્શિયા ( Dementia ) પર પણ અસરકારક હોવાનું દર્શાવવામાં આવ્યું છે, આ ક્ષેત્રે વધુ અને વ્યાપક સંશોધનની જરૂર છે.
https://www.facebook.com/share/r/19hXAhGPJJ/?mibextid=wwXIfr
શારીરિક બળતરા સામે હળદર
શરીરમાં થતી બળતરા અનેક બિમારીઓની મૂળભૂત અસર હોય શકે છે, અને હળદર એ પ્રાકૃતિક ઉપાય તરીકે કાર્ય કરી શકે છે. બ્રાઉન કહે છે કે, “જે લોકો તેમના દૈનિક ( Turmeric ) ખોરાકમાં હળદરનો સમાવેશ કરે છે, તેઓ પાચનતંત્ર, સાંધાના દુઃખાવા અને ત્વચાની સમસ્યાઓ જેવી કેટલીક સમસ્યાઓમાં રાહત અનુભવી શકે છે.”
કાળા મરી સાથે હળદર – બેસ્ટ કોમ્બિનેશન
હળદરમાં રહેલો કર્ક્યુમિન શરીર દ્વારા સરળતાથી શોષાઈ શકતો નથી, એટલે કે તેની જૈવઉપલબ્ધતા ઓછી છે. પરંતુ કાળા મરીમાં રહેલો પાઇપેરિન નામનો પદાર્થ, કર્ક્યુમિન ( Turmeric ) સાથે મળીને તેની જૈવઉપલબ્ધતામાં 2000% સુધી વધારો કરે છે. તેથી જો તમે હળદરનો વધુ ફાયદો લેવા માંગતા હોવ તો તેને કાળી મરી સાથે વાપરવું વધુ ફાયદાકારક બની શકે છે.
હળદરનો ઉલ્લેખ આયુર્વેદમાં
આયુર્વેદિક શાસ્ત્રો મુજબ હળદર “વિષ નાશક” અને “વીર્યવર્ધક” ગણાય છે. તે રક્ત ( Turmeric ) શુદ્ધિકરણ, ત્વચાના રોગો અને પાચન સંબંધિત સમસ્યાઓમાં ઉત્તમ માનવામાં આવે છે. પ્રાચીન ગ્રંથો અનુસાર, હળદરનું દૂધ પીવાથી શરદી, ઉધરસ અને ઉર્જાની ઉણપમાં રાહત મળે છે.
હળદરના પૂરક – લાભ કે જોખમ?
છતાં કે હળદર ખૂબ જ પોષક છે, તેના પૂરક તરીકે લેવાતા ગોળીઓ, કેપ્સ્યુલ્સ અથવા પાવડરમાં રહેલા કર્ક્યુમિનના વધુ ડોઝ ક્યારેક હાનિકારક બની શકે છે. બ્રાઉન ( Turmeric ) કહે છે કે, “જ્યારે આપણે દરરોજના ભોજનમાં હળદર લો, ત્યારે તેનું પ્રમાણ સ્વાભાવિક રીતે ઓછું હોય છે. પરંતુ પૂરકમાંથી મળતું પ્રમાણ ઘણું વધારે હોય શકે છે, જે કિડનીના ( Kidney ) પથરીના જોખમમાં વધારો કરી શકે છે.”
દવાઓ સાથે હળદરની ક્રિયાપ્રતિક્રિયા
હળદરના પૂરક કેટલાક દવાઓ સાથે પણ પરસ્પર ક્રિયાપ્રતિક્રિયા ( Turmeric ) કરી શકે છે. ખાસ કરીને પીડા નાશક દવાઓ જેવી કે એસ્પિરિન, આઇબુપ્રોફેન, કે કીમોથેરાપીના કેટલાક એજન્ટો સાથે હળદરના પૂરકને ટાળવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે. બ્લડ થિનર્સ અથવા રોગપ્રતિકારક શક્તિને દબાવતી દવાઓ લેતા લોકો માટે પણ હળદરના પૂરક જોખમભર્યા બની શકે છે.
હળદરના ઉપયોગના હિત કર ઉપયોગ
તજજ્ઞો સૂચવે છે કે હળદરનો ઉપયોગ સંપૂર્ણ ભોજનના સ્વરૂપમાં કરવો વધુ સુરક્ષિત અને અસરકારક છે. ઉદાહરણ તરીકે:
- શાકભાજી, દાળ અને ભાતમાં હળદર ઉમેરવી
- હળદરવાળું દૂધ પીવું (ટર્બ્મરિક મિલ્ક)
- હળદરની ચા બનાવવી
- કાળા મરી અને ઘી સાથે હળદરનો પાવડર ઉકાળીને લેવી
આ રીતે હળદરનો ઉપયોગ તમારા દૈનિક ભોજનમાં સહજ રીતે થાય છે અને તેનો સંપૂર્ણ લાભ પણ મળે છે.
તજજ્ઞોની સલાહ
હળદર એક પ્રાકૃતિક મસાલો છે, જે યોગ્ય પ્રમાણમાં ઉપયોગ કરવામાં આવે તો આરોગ્ય માટે ઘણો લાભકારક સાબિત થઈ શકે છે. જોકે કોઈ પણ આરોગ્યપ્રદ વસ્તુનો અતિશય ( Turmeric ) ઉપયોગ હાનિકારક બની શકે છે. તેથી જો તમે હળદરના પૂરક લેવા ઇચ્છતા હોવ તો પહેલેથી તમારા ડોક્ટર સાથે ચર્ચા કરવી સૌથી વધુ સલાહકારક રહેશે.
નિષ્કર્ષ:
હળદર – એક આમ તો સામાન્ય દેખાતી વસ્તુ – આરોગ્ય માટે વિજ્ઞાનસપોરિત રહસ્યો ધરાવે છે. જો તમે તમારા ખોરાકમાં તેને યોગ્ય રીતે ઉમેરો, તો તે શારીરિક રોગપ્રતિકારક શક્તિથી લઈને માનસિક સ્વાસ્થ્ય સુધી ફાયદો આપી શકે છે. પરંતુ કોઈ પણ મસાલા ( Turmeric ) કે પોષક તત્વ જેમના ફાયદા છે, તેમ તેના ઉપયોગમાં જ્ઞાન અને સાવચેતી જરૂરી છે.
