tariff : વિશ્વની બે સૌથી મોટી અર્થતંત્રો વચ્ચે ફરી એક વખત તણાવનો માહોલ જોવા મળી રહ્યો છે. અમેરિકા અને ચીન વચ્ચે ચાલી રહેલી ટ્રેડવૉરનો ગાળો હવે ઘાતક સ્તરે પહોંચી ગયો છે.( tariff ) અમેરિકાના ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ચીન પર આતુર અને આક્રમક વલણ અપનાવતા ટેરિફ 145 ટકાથી સીધો 245 ટકા સુધી વધાર્યો છે. વ્હાઈટ હાઉસ તરફથી કરવામાં આવેલી આ જાહેરાતથી માત્ર ચીન જ નહીં, પણ સમગ્ર વૈશ્વિક અર્થતંત્રમાં ( Global Economy )ચિંતાનો માહોલ સર્જાયો છે.
https://dailynewsstock.in/google-users-language-region/
ટેરિફનો બોજ ચીન પર નહિ, સમગ્ર વિશ્વ પર
tariff : આપણે પ્રથમ સમજીએ કે આ નિર્ણય માત્ર ચીન પર અસરકારક રહેશે એવો ખ્યાલ ખોટો છે. ટ્રેડવૉરના ( Trade War ) પરિણામે વૈશ્વિક સપ્લાય ચેઈન, ઈમ્પોર્ટ-એક્સપોર્ટ દરો અને બજારનો મિજાજ પણ બદલાઈ શકે છે. ખાસ કરીને ઊભરતા અર્થતંત્રો જેમ કે ભારત, બ્રાઝિલ, વિયેતનામ અને ઈન્ડોનેશિયા જેવા દેશો માટે આ તક પણ બની શકે છે, તો બીજી તરફ જોખમ પણ રહેલા છે.
જ્યારે ટ્રમ્પ પ્રશાસને ચીન સામે ટેરિફ 245 ટકા સુધી વધારવાનો નિર્ણય લીધો ત્યારે ચીન પણ ખામોશ નહોતું. બેઇજિંગ તરફથી તરત જ પ્રતિસાદस्वરૂપ અમેરિકા માટેની નિકાસ નીતિઓમાં ફેરફાર કરવાની જાહેરાત કરાઈ હતી. ખાસ કરીને હાઈ-ટેક મટિરિયલ્સ જેમ કે ગેલિયમ, જર્મેનિયમ, એન્ટિમોની અને રેર અર્થ મેટલ્સ જેવી મહત્વપૂર્ણ વસ્તુઓની નિકાસને ચીન તરફથી નિયંત્રિત કરવામાં આવી છે.
tariff : વિશ્વની બે સૌથી મોટી અર્થતંત્રો વચ્ચે ફરી એક વખત તણાવનો માહોલ જોવા મળી રહ્યો છે. અમેરિકા અને ચીન વચ્ચે ચાલી રહેલી ટ્રેડવૉરનો ગાળો હવે ઘાતક સ્તરે પહોંચી ગયો છે.
ચીનની વ્યૂહરચનાનો ભાગ: વ્યાપારના નવા વિકલ્પો
tariff : ચીન હવે પોતાની નિકાસ નિર્ભરતા માટે અમેરિકા સિવાયના વિકલ્પો તરફ જોવાનું શરૂ કરી ચૂક્યું છે. બ્રિક્સ દેશો, આફ્રિકન યુનિયન, ASEAN દેશો અને યુરેશિયન માર્કેટ સાથે નવા કરાર અને વેપાર વ્યવહાર કરવાની તૈયારી શરૂ થઈ છે. ચીનનો દાવો છે કે તે હવે ‘ડોલર ડિપેન્ડન્સી’ ઘટાડવા માટે પણ નીતિઓમાં પરિવર્તન લાવશે.
અમેરિકાની “રેસિપ્રોકલ” નીતિ
ટ્રમ્પે ટેરિફને ‘રેસિપ્રોકલ’ ( Reciprocal ) ધોરણ મુજબ લાગુ કરવાનું કહ્યું છે. એટલે કે જે દેશો અમેરિકાની નિકાસ પર વધારે ટેરિફ વસૂલતા હોય, તેમના ઉત્પાદનો પર પણ એ જ પ્રમાણમાં ટેરિફ મૂકવામાં આવશે. આ નીતિની અસર હવે માત્ર ચીન જ નહીં, અન્ય દેશો ઉપર પણ પડી શકે છે જે અમેરિકામાં મોટા પાયે નિકાસ કરે છે.
ટ્રેડવૉર: એક નવો કાળ
ટ્રેડવૉર હવે માત્ર આર્થિક જંગ રહી નથી. તે હવે રાજકીય દબાણનું એક મહત્વપૂર્ણ સાધન બની ગયું છે. વિશ્વની બે શક્તિશાળી અર્થતંત્રો વચ્ચેનો આ ઘર્ષણ ટેક્નોલોજી, ડિફેન્સ, એનર્જી અને ફાઇનાન્સ જેવી ઘણી બધી ફિલ્ડને અસર કરે છે.
વૈશ્વિક સ્તરે પ્રતિસાદ
tariff : વિશ્વવ્યાપી સ્તરે ટ્રમ્પના આ પગલાંનો મિશ્ર પ્રતિસાદ મળ્યો છે. કેટલાક નીતિ નિર્માતાઓનો માનવો છે કે, આ પગલાં અમેરિકા માટે ટૂંકા ગાળે ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે પરંતુ લાંબા ગાળે તે વૈશ્વિક અર્થતંત્ર માટે ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે. વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઇઝેશન (WTO) તરફથી પણ એવી ચેતવણી આપવામાં આવી છે કે આવાં ઉગ્ર પગલાં બહુપક્ષીય વેપાર વ્યવસ્થાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
ભારતીય પરિપ્રેક્ષ્યમાં અસર
tariff : ભારત માટે આ સ્થિતિ સારી તક પણ બની શકે છે. ઘણી એવી ચીની કંપનીઓ કે જેઓએ અમેરિકામાં નિકાસ રોકવી પડી રહી છે, હવે તેમના ઉત્પાદનો માટે વિકલ્પ તરીકે ભારતીય બજાર અને ઉત્પાદક પ્લેટફોર્મ જોઈ રહી છે. ખાસ કરીને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, ઓટોમોબાઈલ પાર્ટ્સ, કન્ઝ્યૂમર ગુડ્સ જેવા ક્ષેત્રોમાં ભારતીય કંપનીઓ માટે નવો અવસર ઉભો થયો છે.
ટેક્નોલોજી યુદ્ધ પણ થઈ રહ્યું છે
tariff : આ માત્ર ટેરિફ સુધીની લડાઈ નથી. આ ટેક્નોલોજી પર કબજો જમાવવાની યુદ્ધ છે. હુઆવે, ZTE જેવી ચીની ટેક કંપનીઓ સામે અમેરિકા અનેક પ્રકારની પ્રતિબંધો લાદી ચૂક્યું છે, તો બીજી તરફ ચીને પણ અમેરિકાની ટેક કંપનીઓ જેવી કે એપલ, ઇન્ટેલ, માઇક્રોસોફ્ટ માટે નિયમ કડક કર્યા છે. બંને દેશ હવે ડેટા સુરક્ષા અને ટેક્નોલોજીકલ આત્મનિર્ભરતા તરફ આગળ વધી રહ્યા છે.
https://youtube.com/shorts/rZPgOJ2cujI
શક્ય પરિણામો શું?
- મોંઘવારીમાં વધારો: ખાસ કરીને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, આયાતી કપડાં, રમકડાં અને ઘરેલુ ઉપકરણો હવે અમેરિકામાં મોંઘા થઈ શકે છે.
- વેપાર ખાદો ઊંડો બનશે: બંને દેશોએ પરસ્પર નિકાસમાં કટોકટી સર્જી છે, જે તેમના વેપાર ખાદાને વધારશે.
- માર્કેટમાં અવ્યવસ્થા: શેરબજાર, ફોરેક્સ માર્કેટ, કોમોડિટી માર્કેટમાં ઉથલપાથલ જોવા મળી શકે છે.
- વિશ્વના નાના દેશો પર દબાણ: વૈશ્વિક સપ્લાય ચેઈનમાં બદલાવને લીધે નાના દેશો માટે નિકાસ અને આયાત બંને ખતરામાં પડી શકે છે.
શું આવશે ટર્નિંગ પોઈન્ટ?
ડિપ્લોમસીની દુનિયામાં કોઈપણ સંજોગમાં શક્યતાઓ કાયમી નથી રહેતી. ભવિષ્યમાં કોઈ સમજૂતી થાય તો બંને દેશો ફરી સાથે આવી શકે છે. પરંતુ હાલની સ્થિતિ જોવામાં આવે તો બંને પક્ષો પોતાના નિર્ણયથી હટવા તૈયાર દેખાતા નથી.
ટ્રમ્પના ટેરિફના આકરા પગલાંને કારણે હવે બંને દેશો વચ્ચેની વેપાર જંગે વધુ ઘાતક સ્વરૂપ ધારણ કર્યું છે. આ યુદ્ધ હવે માત્ર ટકસાલ સુધી મર્યાદિત નથી, પરંતુ તે વૈશ્વિક રાજકારણ, ટેક્નોલોજી અને અર્થતંત્રના ઊંડાણ સુધી પહોંચી ગયું છે. હવે બધાની નજર ચીનના આગલા પગલાં પર છે. શું જિનપિંગ કોઈ નવો તિરાડ ભર્યો રણનીતિક પગલું લેશે કે પછી પાશ્ચાત્ય દેશો સાથે મૌન સમજૂતી તરફ વળશે?
