India : ભારતના સંરક્ષણ ઉદ્યોગ માટે એક ઐતિહાસિક અને ગૌરવપૂર્ણ ક્ષણ ( India ) સાબિત થાય તેવો મહત્વનો પગલું સામે આવ્યું છે. વિશ્વવિખ્યાત રાફેલ ( Raphael ) ફાઇટર જેટનો સૌથી મહત્વનો ભાગ હવે ભારતમાં બનાવાશે. ટાટા ગ્રૂપ અને ફ્રાન્સની દસોલ્ટ એવિએશન વચ્ચે કરાર થયો છે, જેના અંતર્ગત રાફેલ જેટના ફ્યૂઝલાજ (વિમાનના મુખ્ય ઢાંચા)નું ઉત્પાદન હવે ભારતમાં થશે. આ પહેલી ( India ) વખત છે કે દસોલ્ટ પોતાનું એવું મહત્વપૂર્ણ ઘટક ફ્રાન્સની ( France ) બહાર ઉત્પાદન માટે નિર્માણ કરશે.
સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં ભારત માટે નવી સિદ્ધિ
ટાટા ગ્રૂપ અને દસોલ્ટ એવિએશનનો આ સહયોગ માત્ર વેપારિક કરાર નથી, પણ ભારતના ‘મેક ઇન ઈન્ડિયા’ ( Make in India ) અભિયાન માટે મજબૂત ધક્કો છે. રાફેલ જેટના ફ્યૂઝલાજનું ઉત્પાદન ( India ) નાગપુર સ્થિત એક વિશેષ યુનિટમાં શરૂ થશે. આ યુનિટ માટે વિશાળ અવકાશ, હાઇ-ટેક મશીનો અને અનુભવી ટેકનિકલ ( Technical ) કર્મચારીઓની નિમણૂક કરવામાં આવી છે.
રાફેલનું ફ્યૂઝલાજ એટલે શું?
વિમાનનું ફ્યૂઝલાજ એ તેનું મુખ્ય ઢાંચું હોય છે, જેમાં પાઇલટનું કોકપીટ, વિમાનના ઇલેક્ટ્રોનિક ઘટકો, ફ્યુઅલ ટાંકીઓ અને કેટલાક હથિયાર સુવિધાઓના હિસ્સા ( India ) જોડાયેલા હોય છે. ફ્યૂઝલાજ કોઈ પણ વિમાનનો આધારભૂત ભાગ હોય છે. તેના ઉત્પાદનની ગુણવત્તા સીધી રીતે વિમાનની કામગીરી અને સુરક્ષા સાથે જોડાયેલી હોય છે.
https://facebook.com/reel/1247413837021893/
પહેલી વખત ફ્રાન્સની બહાર ઉત્પાદન
દસોલ્ટ ( Dassault ) એવિએશન અત્યારસુધી પોતાનું મોટાભાગનું ઉત્પાદન ફ્રાન્સમાં જ રાખતું હતું. પરંતુ હવે રાફેલના સૌથી મહત્વના ઘટકનું ઉત્પાદન ભારતમાં શરૂ થવું એ એટલું જ નહિ કે ભારતની ( India ) તકનીકી ક્ષમતામાં વિશ્વાસ રાખવામાં આવ્યો છે, પણ ભારત માટે વૈશ્વિક એવિએશન મેન્યુફેક્ચરિંગ હબ બનવાની દિશામાં મોટું પગલું છે.
ટાટા ગ્રૂપના ભૂમિકા અને નિષ્ઠા
ટાટા ગ્રૂપે છેલ્લા દાયકામાં રક્ષણ ક્ષેત્રે પોતાનું મજબૂત સ્થાન બનાવ્યું છે. HAL (Hindustan Aeronautics Limited), DRDO અને અન્ય સંસ્થાઓ સાથેના ( India ) સહયોગ પછી, હવે આ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરના સહકારથી ટાટા ગ્રૂપ ભારતને વૈશ્વિક ડિફેન્સ ઉત્પાદનમાં આગળ લાવવા માટે સક્રિય ભૂમિકા ભજવી રહ્યો છે.
ટાટા એડવાન્સ્ડ સિસ્ટમ્સ લિમિટેડ ( TASL ) દસોલ્ટ સાથે લાંબા સમયથી કામ કરી રહી છે અને પહેલેથી જ વિમાનોના કેટલાક માઇનર પાર્ટ્સનું ઉત્પાદન કરી રહી હતી. હવે ટાટા રાફેલના મુખ્ય ઢાંચા એટલે કે ફ્યૂઝલાજનું સંપૂર્ણ ઉત્પાદન ભારતમાં કરશે.
નાગપુર બનશે એવિએશન હબ?
નાગપુર ખાતે સ્થાપિત થનારી નવી મેન્યુફેક્ચરિંગ યુનિટ માત્ર દસોલ્ટ માટે જ નહિ, પણ સમગ્ર વૈશ્વિક ઉડ્ડયન ઉદ્યોગ માટે એક મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર બની શકે છે. અહીંના ( India ) ઉત્પાદનમાં સૌથી ઊંચા ગુણવત્તાના સ્ટાન્ડર્ડ ( Standard ) અપનાવવામાં આવશે. આ સાથે નવી નોકરીઓ સર્જાશે, સ્થાનિક યુવાનોને ટેકનિકલ તાલીમ મળશે અને ક્ષેત્રના વિકાસમાં નોંધપાત્ર વધારો થશે.
સંરક્ષણ મંત્રીનો નિવેદન
ભારતના સંરક્ષણ મંત્રી શ્રી રાજનાથ સિંહે આ પરિપ્રેક્ષ્યમાં જણાવ્યું હતું કે, “આમ આજનું ભારત માત્ર રક્ષણ સાધનો ખરીદતું નથી, પણ હવે ઉત્પાદન અને નિકાસની દિશામાં ( India ) પણ મજબૂત થઈ રહ્યું છે. રાફેલ જેટના મુખ્ય ભાગનું ઉત્પાદન ભારતમાં થવું એ આપણા માટે ગૌરવની વાત છે.”
તેમણે ઉમેર્યું કે, “આ કરાર માત્ર ઉદ્યોગિક વિકસનનો નવો અધ્યાય નથી, પણ દેશના આત્મનિર્ભર ભારતના સપનાને સાકાર કરે છે.”
રાફેલ જેટ્સના મહત્વ
વિશ્લેષકો કહે છે કે રાફેલ જેટ્સની ઝડપ, ચોકસાઈ, ટેકનોલોજી અને ઓપરેશનલ ( Operational ) ક્ષમતા તેને દુનિયાના શ્રેષ્ઠ યુદ્ધ વિમાનોમાં સ્થાન આપે છે. ભારતે ફ્રાન્સથી કુલ 36 રાફેલ વિમાનોનો ઓર્ડર આપ્યો હતો, જેમાંથી તમામ વિમાનો ભારતને મળી ચૂક્યા છે. હવે જ્યારે તેનું ઉત્પાદન ભારતમાં થશે, ત્યારે ( India ) કિંમત ઘટાડવાની સાથે જ દેશની રક્ષણશક્તિ પણ વધુ મજબૂત બનશે.
વૈશ્વિક સ્તરે ભારતની પ્રતિષ્ઠામાં વધારો
આ પગલાથી ભારત હવે માત્ર એક ગ્રાહક દેશ ન રહીને એક નિર્માતા દેશ તરીકે પણ આગળ વધી રહ્યો છે. અનેક આંતરરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ હવે ભારત તરફ નિહાળી ( India ) રહી છે કે અહીં તેઓ કેવી રીતે ભાગીદારી કરી શકે. ફ્યૂઝલાજ ઉત્પાદનના માધ્યમથી obtained manufacturing know-how (ઉત્પાદન જ્ઞાન), ઇજનેરી નિપુણતા અને ગુણવત્તા નિયંત્રણ જેવી બાબતોમાં ભારત વધુ મજબૂત બનશે.
ટાટા ( Tata ) અને દસોલ્ટ એવિએશનનો આ સહયોગ માત્ર એક વ્યવસાયિક કરાર નથી, પણ ભારતના ટેકનિકલ અને રક્ષણાત્મક આત્મનિર્ભરતાની દિશામાં એક મોટું અને ઐતિહાસિક ( India ) પગલું છે. રાફેલ જેટનો સૌથી મહત્વનો ભાગ હવે ભારતમાં બને એવો પ્રથમ વખતનો તજજ્ઞ નિર્ણય એ સાબિત કરે છે કે ભારત હવે માત્ર ખપતકાર દેશ નથી, પણ નવી ટેકનોલોજીનો ઉત્પાદક દેશ બની રહ્યો છે.
1. રાફેલ ફાઇટર જેટ – સંક્ષિપ્ત પરિચય:
રાફેલ (Dassault Rafale) એક multirole fighter jet છે, જેને ફ્રાન્સની Dassault Aviation કંપની દ્વારા ડિઝાઇન અને ઉત્પાદન કરવામાં આવ્યું છે.
તેની વિશેષતાઓમાં નીચેના પોઈન્ટ્સ છે:
- સુપરસોનિક ઝડપ: Mach 1.8 સુધી પહોંચે છે (~2222 કિ.મી. પ્રતિ કલાક)
- સિંગલ અને ડ્યુઅલ સીટર વિકલ્પ ઉપલબ્ધ
- એવિયોનિક્સ: ઉચ્ચ સ્તરની રડાર, નાઇટ વિઝન, અને ઈલેક્ટ્રોનિક વૉરફેર સિસ્ટમ્સ
- હથિયાર ક્ષમતા: એર-ટુ-એર મિસાઇલ, એર-ટુ-ગ્રાઉન્ડ બોમ્બ્સ, સ્કાલ્પ મિસાઇલ વગેરે
2. ફ્યૂઝલાજ એટલે શું અને તેનો રોલ શું છે?
ફ્યૂઝલાજ એ વિમાનનો કેન્દ્ર ભાગ છે – એક પ્રકારનું ‘ડંઢો’ કે જેમાં:
- Cockpit (પાઇલટનું કેમેરું),
- વિમાનના ઇલેક્ટ્રોનિક ઘટકો (Avionics),
- ઈંધણ ટાંકીઓ (Fuel Tanks),
- હથિયાર લોડિંગ સિસ્ટમ્સ,
- અને ઘણા Supporting Systems હોય છે.
તે વિમાનના પાંખો અને પાછળના ટેલ વિભાગને જોડે છે.
ફ્યૂઝલાજની ગુણવત્તા અને બાંધકામ સુરક્ષા માટે સૌથી મહત્વની હોય છે.
3. Dassault અને Tata વચ્ચે સહયોગનો ઇતિહાસ
- 2017: Dassault અને Tata Advanced Systems Ltd (TASL)એ સંયુક્ત રીતે “Dassault Reliance Aerospace Limited” (DRAL) નામની સંયુક્ત કંપની નાગપુરમાં શરૂ કરી.
- DRAL હેઠળ થોડી ચોક્કસ વિમાન ઘટકોનું ઉત્પાદન પહેલેથી થઇ રહ્યું છે – જેમ કે કેબિન, ડોર ફ્રેમ, વિંગ પેનલ વગેરે.
- હવે બંને કંપનીઓએ ફૂલ ફ્યૂઝલાજ એસેમ્બલીનું કાર્યભાર પણ ભારતને આપ્યું છે – જે ભારત માટે વિશ્વસનીયતા અને નિપુણતાનું પ્રમાણપત્ર છે.
