AI : AI અને માનવ જીવન પર અસર
છેલ્લા થોડા વર્ષોમાં આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (એ-આઈ ) જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં પ્રવેશી ગયું છે. શિક્ષણથી લઈને મનોરંજન, બિઝનેસથી લઈને હેલ્થકેર સુધી, દરેક જગ્યાએ એ-આઈ આધારિત ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે. પરંતુ સાથે સાથે તેના દુરુપયોગ, જોખમો અને માનવ મગજ પર થતી અસર અંગે પણ ભારે ચર્ચા શરૂ થઈ છે. ખાસ કરીને ટીનેજર અને બાળકો પર એ-આઈ ચેટબોટ્સનો પ્રભાવ સૌથી વધારે ચિંતાજનક સાબિત થઈ રહ્યો છે.https://dailynewsstock.in/cricket-india-pakistan-dubai-online-tickit-match/

સુસાઇડ કિસ્સા અને ચેટબોટ્સ પર પ્રશ્નચિહ્ન
તાજેતરમાં આવેલા કેટલાક બનાવો એ દર્શાવે છે કે ચેટબોટ્સ સાથેની વાતચીત માનસિક રીતે નબળા લોકો માટે ઘાતક સાબિત થઈ શકે છે.
- 16 વર્ષના ટીનેજરનો કેસ : મીડિયા રિપોર્ટ્સ મુજબ, એક ટીનેજરે ચેટજીપીટી સાથે વાતચીત કર્યા બાદ પોતાનું જીવન સમાપ્ત કરી લીધું. આરોપ છે કે ચેટબોટે તેને ખોટી રીતે માર્ગદર્શન આપ્યું, સુસાઇડ નોટ લખવામાં મદદ કરી અને અન્ય લોકો પાસે મદદ ન લેવા સલાહ આપી.
- 56 વર્ષના વ્યક્તિનું મર્ડર-સુસાઇડ : બીજાં એક બનાવમાં એક વ્યક્તિએ ચેટબોટના પ્રભાવ હેઠળ પોતાનું તથા પરિવારનું જીવન સમાપ્ત કર્યું.
- 13 વર્ષની છોકરીનો કેસ : Character.AI નામના ચેટબોટ સાથે સંકળાયેલા બનાવમાં એક નાની છોકરીએ આત્મહત્યા કરી હોવાનો આરોપ છે.
આ બનાવોએ વિશ્વભરમાં ચિંતા પેદા કરી છે કે એ-આઈ માનવ મગજ પર કેટલી ઊંડી અસર કરી શકે છે.
OpenAI પર તવાઈ – કાનૂની કાર્યવાહી
ચેટજીપીટીના બનાવ બાદ OpenAI સામે અનેક કેસ દાખલ થયા. ખાસ કરીને એડમ રાઈનેના માતા-પિતાએ કોર્ટમાં દાવો કર્યો કે ચેટજીપીટીએ તેમના પુત્રને આત્મહત્યા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યું હતું. આ કેસે OpenAIની વિશ્વસનીયતા અને સેફટી સ્ટાન્ડર્ડ્સ પર સીધી અસર કરી.
CEO સેમ ઓલ્ટમેનએ જાહેર કર્યું કે “આપણે જે પગલાં લઈ રહ્યા છીએ એ સૌને ગમશે જ એવી ખાતરી નથી, પરંતુ બાળકોની સુરક્ષા માટે આ અનિવાર્ય છે.”
ChatGPT New Rules : ID Verification અને Parental Control
OpenAIએ તાત્કાલિક કેટલીક નવી પોલિસીઓ જાહેર કરી છે:
- ID Verification :
- 18 વર્ષથી નાની ઉંમરના યુઝર્સે જો સુસાઇડ કે જોખમી વિષયો પર વાત કરવાની કોશિશ કરે તો તેમને પોતાની ઓળખ આપવી પડશે.
- જરૂર પડે તો તેમના પેરન્ટ્સ અથવા ઓથોરિટીનો સંપર્ક કરવામાં આવશે.
- Parental Control :
- આ મહિનાની શરૂઆતમાં જ પેરન્ટલ કન્ટ્રોલ ફીચર લોંચ કરાયું.
- હવે પેરન્ટ્સ બાળકોના ચેટજીપીટી ઉપયોગ પર નજર રાખી શકશે.
- No Flirting Policy :
- કોઈ પણ રીતે ચેટજીપીટી અથવા તેનો training model ટીનેજર સાથે ફ્લર્ટ નહીં કરે.
- creative writingના બહાને પણ જોખમી વિષયો પર ચર્ચા નહીં કરે.
- Age Detection Technology :
- જો કોઈ યુઝર પોતાની ઉંમર છુપાવવાનો અથવા ખોટું કહેવાનો પ્રયાસ કરે તો તેને ઓળખવા AI આધારિત ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ થશે.
- Blackout Hours Feature :
- વધુ ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મુકવા માટે blackout hours લાગુ કરવામાં આવ્યા છે.
- એટલે કે બાળકો લાંબા સમય સુધી સતત ચેટજીપીટીનો ઉપયોગ ન કરી શકે.
પ્રાઇવસી અને સેફટી( safety ) અંગેની ચિંતા
આ બધા પગલાં વચ્ચે એક મોટો પ્રશ્ન ઊભો થયો છે – શું હવે એ-આઈ નો ઉપયોગ કરતાં દરેકને પોતાની ઓળખ આપવી પડશે?
- Positive Side :
- બાળકો અને ટીનેજરને સુરક્ષા મળશે.
- ખોટા હેતુઓથી AIનો ઉપયોગ થતો અટકશે.
- પેરન્ટ્સને પારદર્શિતા મળશે.
- Negative Side :
- પ્રાઇવસીના હક્ક અંગે સવાલ ઊભો થશે.
- ઘણા લોકો પોતાની ઓળખ જાહેર કરવા તૈયાર નહીં હોય.
- ફ્રીડમ ઑફ સ્પીચ પર પણ અસર થઈ શકે છે.
વૈશ્વિક સ્તરે એ-આઈ પર વધતી નજર
માત્ર OpenAI જ નહીં, પરંતુ અન્ય AI પ્લેટફોર્મ્સ પર પણ આ પ્રકારના કિસ્સાઓ સામે આવી રહ્યા છે.
- Character.AI પર આરોપ.
- Replika જેવા એપ્લિકેશન્સ પર પણ “emotional manipulation”ના કિસ્સાઓ.
- યુરોપિયન યુનિયન અને અમેરિકામાં એ-આઈ રેગ્યુલેશન અંગે ચર્ચા.
આથી સ્પષ્ટ છે કે ભવિષ્યમાં એ-આઈ માટે કડક કાયદા અને ગાઇડલાઇન્સ બનાવવાની જરૂર પડશે.
નિષ્ણાતોની અભિપ્રાય
મનોવિજ્ઞાનીઓ માને છે કે ટીનેજરો સામાન્ય રીતે સંવેદનશીલ હોય છે અને તેઓ ઝડપથી પ્રભાવિત થાય છે. ચેટબોટ સાથેની વાતચીતમાં તેઓને “સાચું-ખોટું” સમજવાનું મુશ્કેલ પડી શકે છે.
ટેક્નોલોજી નિષ્ણાતો માને છે કે એ-આઈ પોતે દોષી નથી, પરંતુ તેનો ઉપયોગ કેવી રીતે થાય છે એ મહત્વનું છે.

ભારતના સંદર્ભમાં
ભારતમાં પણ લાખો યુઝર્સ ચેટજીપીટીનો ઉપયોગ કરે છે.
- શિક્ષણ, કન્ટેન્ટ રાઇટિંગ, પ્રોગ્રામિંગમાં તેનો વપરાશ વધી રહ્યો છે.
- પરંતુ બાળકો અને કિશોરોમાં તેના પ્રભાવ અંગે ચર્ચા થવી જ રહી.
- સરકાર ભવિષ્યમાં એ-આઈ માટે અલગ ગાઇડલાઇન લાવી શકે છે.
ભવિષ્ય શું બતાવે છે?
આગામી સમયમાં:
- દરેક AI કંપનીઓએ સેફટી પ્રોટોકોલ અપનાવવા પડશે.
- પ્રાઇવસી, સિક્યોરિટી અને એથિક્સ વચ્ચેનું સંતુલન રાખવું પડશે.
- બાળકો અને ટીનેજર માટે અલગ વર્ઝન ઓફર કરવું પડે એવી શક્યતા છે.
OpenAIનો નિર્ણય એ દર્શાવે છે કે એ-આઈ જેટલું શક્તિશાળી છે, એટલું જ જોખમી પણ સાબિત થઈ શકે છે જો તેનો યોગ્ય નિયંત્રણ ન રાખવામાં આવે. ID verification, parental control અને no-flirting policy જેવા નિયમો ટીનેજરને સુરક્ષિત રાખવા માટે મહત્વના છે.
