High Court : હાઈકોર્ટે સરકારને મુસ્લિમ વેપારીઓ બાબતે શું તાકીદ કરી?

high court : ગુજરાત ( Gujarat ) હાઈકોર્ટ દ્વારા તાજેતરમાં આપેલી એક મહત્વપૂર્ણ અને ધાર્મિક ( Religious )સમરસતાના સંદેશ આપતી ચુકાદીમાંથી રાજ્ય સરકાર તથા સમાજને મજબૂત સંકેત મળ્યો છે. આ ચુકાદી માત્ર એક વ્યક્તિ માટે નહીં, પરંતુ સમગ્ર રાજ્ય અને દેશ માટે મજબૂત બંધારણિક સિદ્ધાંતોની પુષ્ટિ કરે છે – ખાસ કરીને ત્યારે જ્યારે સમાજ ધાર્મિક ધ્રુવીકરણની દિશામાં આગળ વધી રહ્યો હોય.

હાઈકોર્ટના આદેશનો કેન્દ્રબિંદુ છે: વડોદરા શહેરના ચંપાનેર ગેટ નજીક એક કાયદેસર રીતે ખરીદેલી દુકાનમાં વેપાર કરતા રોકાતા મુસ્લિમ વેપારી ‘ઓનાલી ઢોલકાવાળા’. તેઓએ કાયદાના માવજત માટે હાઈકોર્ટનો દરવાજો ખખડાવ્યો અને તેમને અસ્તિત્વ અને વ્યવસાયના અધિકાર માટે સંઘર્ષ કરવો પડ્યો.

https://dailynewsstock.in/cricket-icc-cricket-batting-over-umpries-record

કાયદેસર દુકાન ખરીદી છતાં વેપાર પર અવરોધ
ઓનાલી ઢોલકાવાળાએ 2016માં વડોદરામાં ચંપાનેર ગેટ નજીકની એક દુકાન બે હિન્દુ ભાઈઓ પાસેથી કાયદેસર રીતે ખરીદી હતી. દુકાન જે વિસ્તારમાં આવેલી છે તે ‘ગુજરાત ડિસ્ટર્બ્ડ એરિયાઝ એક્ટ, 1991’ હેઠળ આવતી હોવાથી ત્યાં મિલકત ખરીદવા માટે કલેક્ટરની પરવાનગી ફરજિયાત છે. ઢોલકાવાળાએ હાઈકોર્ટના માર્ગદર્શનથી તમામ નિયમો પાલન કર્યા બાદ 2020માં મિલકતના દસ્તાવેજો કાયદેસર રીતે રજીસ્ટર કરાવ્યા હતા.

high court : પરંતુ તેમ છતાં, કેટલાક સ્થાનિક રહેવાસીઓએ આ વેચાણને પડકારવા પ્રયત્ન કર્યો. તેઓએ દલીલ કરી કે કોઈ મુસ્લિમ વ્યક્તિને આ વિસ્તારમાં મિલકત આપવાથી વસ્તીનો ધાર્મિક સંતુલન બગડી શકે છે અને ભવિષ્યમાં સાંપ્રદાયિક તણાવ ઊભો થઈ શકે છે. એમના મતે, મુસ્લિમ વેપારીઓ હિન્દુ બહુમતી વિસ્તારમાં દુકાનો ખોલે તો તેનું સામાજિક અને ધાર્મિક માહોલ પર નકારાત્મક અસર પડી શકે છે.

high court : ગુજરાત હાઈકોર્ટ દ્વારા તાજેતરમાં આપેલી એક મહત્વપૂર્ણ અને ધાર્મિક સમરસતાના સંદેશ આપતી ચુકાદીમાંથી રાજ્ય સરકાર તથા સમાજને મજબૂત સંકેત મળ્યો છે.

હાઈકોર્ટનું હિંમતભર્યું વલણ: “મિલકતનો કાયદેસર હક કોઈ પણ નાગરિકને મળવો જોઈએ”
ફેબ્રુઆરી 2023માં જસ્ટિસ એચ.ડી. સુથારની અધ્યક્ષતાવાળી બેંચે આ વિવાદમાં ઢોલકાવાળાને પૂર્ણ સમર્થન આપ્યું. કોર્ટે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું કે અરજદારો દ્વારા મુકવામાં આવેલી દલીલો મૌલિક અધિકાર અને કાયદાની વિરુદ્ધ છે. હાઈકોર્ટના આદેશ મુજબ, જો કોઈ વ્યક્તિએ યોગ્ય રીતે કાયદાનું પાલન કરીને મિલકત ખરીદી હોય, તો સમાજના કોઈ પણ વર્ગ કે જૂથને તેને વેપાર કરતા અટકાવવાનો અધિકાર નથી.

કોર્ટએ બંને અરજદારો પર રૂ. 25,000નો દંડ પણ ફટકાર્યો અને કહ્યું કે તેઓ કાયદેસર માલિકને તેનું અધિકાર ન મળવા માટે અયોગ્ય રીતે કોર્ટનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે.

છતાં જમીન પર ચાલી રહી છે ધમકી અને અવરોધન
high court : આ ચુકાદા પછી પણ સ્થિતી સુધરી નથી. સ્થાનિક રહેવાસીઓએ દુકાનના દરવાજા પાસે કાટમાળ નાખીને તેને અવરોધિત કરી દીધો અને ઢોલકાવાળાને દુકાન શરૂ કરવાનું અસંભવ બનાવી દીધું. અસહાયતામાં તેઓએ ફરી એકવાર હાઈકોર્ટનો દરવાજો ખખડાવ્યો.

આ વખતે તેમણે માત્ર કાયદેસર વ્યવસાય કરવા માટે નહિ, પણ પોતાની સુરક્ષા માટે પોલીસ સુરક્ષા પણ માગી. અરજદારમાં તેમણે સ્પષ્ટ રીતે લખ્યું કે સ્થાનિક પોલીસનો સહયોગ તેમને મળતો નથી, ઘણી વખત ફરિયાદ કરવા છતાં તેમણે કોઈ પગલું નથી ભર્યું.

હાઈકોર્ટએ રાજ્ય સરકારને કડક સંદેશ આપ્યો
high court : તમે કાયદેસર રીતે માલિક છો, પણ કાર્યાન્વયન માટે સરકાર જવાબદાર છે – એ દિશામાં કોર્ટે ગુજરાત સરકારને તેમ જ પોલીસ તંત્રને તેમની ફરજ યાદ અપાવી. કોર્ટે કહ્યું કે,

“રાજ્ય સરકારની ફરજ છે કે તે દરેક નાગરિકના જીવલેણ અધિકારની રક્ષા કરે અને કોઈ વ્યક્તિને તેના ધંધા, વ્યવસાય કે મિલકતના કાયદેસર ઉપયોગ કરતા અટકાવવાની પરિસ્થિતિ ઉભી ન થાય.”

high court : હાઈકોર્ટનો ચુકાદો – સમાનતા અને બંધારણના મૂલ્યોનો ઉત્કૃષ્ટ દાખલો
આ આખો કેસ માત્ર એક દુકાન અથવા એક મુસ્લિમ વેપારી વિશે નથી, પણ એ સમજાવતો છે કે ભારતના બંધારણમાં નિર્ધારિત ધર્મનિરપેક્ષતાનો અર્થ શું છે. દરેક નાગરિકને સમાનતાનો અધિકાર છે, તે કોઈ પણ ધર્મનો હોય. હાઈકોર્ટના આ પગલાંએ એ તથ્ય ફરીથી ઉજાગર કર્યું છે કે કાયદાની સામે બધા સમાન છે અને ધાર્મિક ભેદભાવના આધાર પર કોઈના પણ અધિકારોનો ભંગ થઈ શકે નહીં.

high court : સમાજ માટે સંદેશ: એકતા હંમેશા કાયદાથી ઉપર હોવી જોઈએ
આ કેસ આપણે સૌને આ વિચાર આપતો સંજોગ છે કે જો આપણે ધર્મના આધારે ભેદભાવ કરીને નાગરિકોને તેમની કાયદેસર હકોથી વંચિત કરીએ, તો તે દેશના બંધારણને પડકારવાનો પ્રયાસ ગણાય. ગુજરાત હાઈકોર્ટના આ નિર્ણયએ માત્ર કાયદેસર વ્યવસાયની સુરક્ષા કરી નથી, પણ આપણા સમાજ માટે પણ એક નૈતિક સંદેશ મૂક્યો છે કે ધાર્મિક એકતા, સહિષ્ણુતા અને બંધારણનાં મૂલ્યો જ તંદુરસ્ત લોકશાહીના આધારસ્તંભ છે.

https://youtube.com/shorts/7valnsl9Vvk

સ્થાનિક તંત્રની નિષ્ક્રિયતા સામે સવાલો
high court : આ ઘટનામાં વેદનાદાયક તથ્ય એ છે કે સ્થાનિક પોલીસ અને તંત્ર, જેની ફરજ હતી આ વ્યક્તિના અધિકારોનું રક્ષણ કરવાનો, તેણે યોગ્ય રીતે કાર્યવાહી નહોતી કરી. જો હાઈકોર્ટમાં ફરીથી અરજી કરવામાં નહીં આવતી, તો કદાચ આ ન્યાય પણ મલકાવાનો રહેત.

આથી હાઈકોર્ટના આદેશ પછી રાજ્ય સરકાર અને પોલીસ તંત્ર પર આ કિસ્સામાં ત્વરિત અને યોગ્ય પગલાં લેવાનો દબાણ છે. જો આ કેસમાં યોગ્ય કામગીરી થાય તો ભવિષ્યમાં આવાં મુદ્દાઓની પુનરાવૃત્તિ થતી અટકી શકે.

શું ભવિષ્ય માટે આ કેસ બનશે દિશાદર્શક?
high court : જ્યાં ધર્મના આધારે ભેદભાવ થતો હોય ત્યાં કાયદો એ સર્વોચ્ચ હોવો જોઈએ. ગુજરાત હાઈકોર્ટના આ નિર્ણયો એ દિશામાં મજબૂત પગથિયું છે. સરકાર અને તંત્ર જો હજી પણ આદેશના અમલમાં વિલંબ કરે તો તેનો અર્થ એ થાય કે કાયદો માત્ર કાગળ પર છે, જમીન પર નહીં.

આ કેસ કાયદાની બરાબરીના સિદ્ધાંત, બંધારણના મૂલ્યો અને ધર્મનિરપેક્ષતાની પુષ્ટિ કરે છે. હાઈકોર્ટના આદેશે પુરવાર કર્યું કે કાયદેસર રીતે સંપત્તિ ખરીદનાર કોઈ પણ વ્યક્તિ – તે કોઈ પણ ધર્મનો હોય – તેને તેના અધિકારથી વંચિત ન કરી શકાય. આવી ન્યાયિક હિંમત માત્ર ન્યાયમૂર્તિ જ નહિ, આખા નાગરિક સમાજ માટે એક બોધપાઠ છે.