War : ઈઝરાયલ-ઈરાન વટે ચડ્યા ઈરાન લડી લેવાના મૂડમાં, વિશ્વ માથે ખતરો

War : મધ્યપૂર્વમાં પાછલાં કેટલાય મહિનાંથી ચાલતી તણાવભરી હવામાન હવે ખુલ્લા યુદ્ધમાં ( War ) પરિવર્તિત થઈ ગઈ છે. ઈઝરાયલે ઈરાન પર પ્રચંડ હવાઈ હુમલો કરીને આંતરરાષ્ટ્રીય ( International ) સ્તરે ભયની લહેર પેદા કરી છે. ભારત સહિત સમગ્ર વિશ્વ સામે ગંભીર આરથિક ( War ) અને રાજકીય પડકાર ઊભો થયો છે. આ યુદ્ધ માત્ર બે દેશ વચ્ચેની લડાઈ નથી રહી, પણ ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધનું જોખમ લઈને આવી રહી છે.

શું છે યુદ્ધની પૃષ્ઠભૂમિ?

ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચે વિવાદ નવો નથી. ઈઝરાયલ સતત ( War ) આક્ષેપ કરતું આવ્યું છે કે ઈરાન ગુપ્ત રીતે પરમાણુ હથિયારો બનાવી રહ્યું છે, જે માત્ર ઈઝરાયલ માટે નહીં પણ સમગ્ર વિશ્વ ( World ) માટે ખતરો છે. ઈરાન હમાસ અને હીઝબુલ્લા જેવી આતંકવાદી સંગઠનોને સમર્થન ( War ) આપતું હોવાનું ઈઝરાયલનો દાવો છે.

2024ના ઓક્ટોબર મહિનામાં ઈરાને ઈઝરાયલ પર ( War ) હુમલો કર્યો હતો. આ હુમલાનો જવાબ હવે 7 મહિના પછી ઈઝરાયલે આપી દીધો છે. 100થી વધુ ફાઇટર જેટ અને ડ્રોન ( Drone ) સાથે ઈઝરાયલના યુદ્ધ વિમાનોએ ઈરાનના પરમાણુ અને લશ્કરી ઠેકાણા ઉપર ઘાતક હુમલાઓ કર્યા છે. ઈઝરાયલે આ ( War ) ઓપરેશનને “યોમ શેલ ચૂવા” નામ આપ્યું છે, જેને અર્થ થાય છે

https://youtube.com/shorts/0iWCLDbMXnE?si=0ULFh7cNndFbzgt_

https://dailynewsstock.in/2025/02/20/company-toilet-salary-employee-washroom-china-overtime/

કેવી રીતે અને ક્યાં થયો આ હુમલો?

ઈઝરાયલના લશ્કરે ઇરાનની રાજધાની તેહરાન સહિત કુલ 6 મહત્વના ઠેકાણાં પર હુમલા કર્યા. તેમાં ખાસ કરીને પરમાણુ ફેસિલિટીઓ, રડાર સ્ટેશનો, લશ્કરી અધિકારીઓના ( War ) નિવાસ સ્થાનો અને ઓઈલ રિફાઈનરીઓ સામેલ છે. તેહરાનમાં થયેલા હુમલામાં ઈરાનના ટોચના IRGC કમાન્ડર હુસેન સલામી, આર્મી ચીફ મોહમ્મદ બઘેરી, અને બે પરમાણુ વૈજ્ઞાનિકો સહિત કુલ 5 મહત્ત્વના માણસો માર્યા ગયા છે.

ઈરાનના પ્રતિસાદમાં શું કહ્યું?

ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા આયાતુલ્લાહ ખામેનીએ જાહેર કર્યું છે કે, “અમે એવો બદલો લઈશું કે ઈતિહાસ યાદ રાખશે. ઈઝરાયલે સિંહના પૂંછડું મરડ્યું છે.” ઇરાનના વિદેશ ( War ) મંત્રીએ પણ કહ્યું કે, “જેમ કઈ થાય, પરંતુ હવે અમે ઈઝરાયલને તો જવાબ આપીશું જ, પણ અમેરિકાને પણ નહીં છોડીએ.”

આ હુમલાનો વિશ્વપર અસર કેવી પડશે?

1. પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવ: ઈરાન એક મોટો તેલ નિકાસકર્તા દેશ છે. યુદ્ધના કારણે ઓઈલ સપ્લાય ચેન ભંગાઈ શકે છે. તેનું સીધું અસર ભારત સહિત સમગ્ર વિશ્વના પેટ્રોલ-ડીઝલના ( War ) ભાવ પર થશે. ભારતે મોટા ભાગનું ક્રૂડ ઓઈલ વિદેશી બજાર પરથી ખરીદે છે.
2. ગોલ્ડ અને સ્ટોક માર્કેટ: વિશ્વમાં અસ્થિરતાની સ્થિતિએ રોકાણકારો ગોલ્ડ તરફ દોડી શકે છે, જેના કારણે સોના-ચાંદીના ભાવમાં ઉછાળો આવી શકે છે. બીજી તરફ, સ્ટોક માર્કેટમાં અસ્થિરતા અને મંદીનો માહોલ રહે તેવી શક્યતા છે.
3. વિશ્વ યുദ്ധનો ભય: અમેરિકા અને ઈઝરાયલના સંબંધોને ( War ) ધ્યાનમાં લેતાં, જો ઈરાન અમેરિકાની વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કરે તો તે ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધ જેવી પરિસ્થિતિ ઉભી કરી શકે છે.

ભારત માટે શું પડકારો ઊભા થાય છે?

ભારત માટે હાલની સ્થિતિ ઘણી જ ઝીણી સપાટીએ ચાલવાની છે. ઈઝરાયલ અને ઈરાન – બંને ભારતના અગત્યના પાર્ટનર છે. ઈઝરાયલ સાથે ભારતે ઘણી મોટી ડિફેન્સ ડીલ કરી છે અને ટેકનોલોજી ( War ) ટ્રાન્સફર થયો છે. બીજી તરફ, ઈરાન સાથે ભારતની સંબંધો તેલ ( Oil ) આયાત અને ચાબહાર પોર્ટ જેવા વ્યૂહાત્મક મુદ્દાઓથી સંકળાયેલા છે.

મહત્વની વાત એ છે કે, ઈઝરાયલમાં 18,000 જેટલા ભારતીય નાગરિકો રહે છે અને ઈરાનમાં પણ 5,000થી વધુ ભારતીયો છે. યુદ્ધના દોરમાં તેમની સુરક્ષા એક મોટો પડકાર બની શકે છે. ભારત સરકાર માટે ડિપ્લોમેટિક ( Diplomatic ) સંતુલન જાળવવું અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.

સૈન્ય તાકાતમાં કોણ આગળ?

જ્યારે ઈઝરાયલ ટેક્નોલોજી, ડ્રોન યુદ્ધ અને ઈલેક્ટ્રોનિક વોરફેરમાં અગ્રેસર છે, ત્યારે ઈરાન મેનપાવર અને મિસાઈલ તાકાતમાં મજબૂત છે.

અમેરિકા–ઈઝરાયલ વચ્ચે દુરાવ?

વિશ્લેષકોના મતે ટ્રમ્પ સરકારે હમાસ, હુથી, અને ઈરાન સાથે સમાધાન માટે કરેલી કોશિશોએ ઈઝરાયલને નારાજ કર્યું હતું. હવે ઈઝરાયલએ અમેરિકાને પૂછ્યા વગર આ હુમલો ( War ) કરીને સંબંધોમાં દુરાવ નક્કી કર્યો છે. અમેરિકાએ પણ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે આ હુમલામાં તેનો કોઈ હાથ નથી. છતાં ઈરાન ( Iran ) માને છે કે આ બધું અમેરિકાની મંજૂરીથી થઈ રહ્યું છે.

ચિંતાની ઘડી છે – શાંતિ માટે પ્રયાસ જરૂરી

મિડલ ઈસ્ટમાં યુદ્ધ ફાટી નીકળે તે પહેલાં આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયને હરકતમાં આવવું પડશે. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર, યુરોપીયન યુનિયન, ભારત, ચીન જેવા દેશોએ તાત્કાલિક શાંતિ સ્થાપન માટે ( War ) દબાણ લાવવું જોઈએ. ભારતે પણ વર્તમાન સંજોગોમાં નિરપેક્ષ અને શાંતિમય ભૂમિકા ભજવવી જોઈએ.

સમાપન – આ યુદ્ધ એક દૃશ્યમાત્ર છે કે કેવી રીતે પ્રાદેશિક વિવાદો વૈશ્વિક ખતરા રૂપ લઈ શકે છે. બધી નજર હવે ઈરાનના જવાબી પગલાં અને વિશ્વના વિલંબીત પ્રતિસાદ પર છે.