Health : દેશમાં ઊનાળાની કડાકા ગરમી વચ્ચે હવે એર કન્ડિશનર ( AC ) ચલાવનારા લાખો ગ્રાહકો ( Health ) માટે સરકાર એક મહત્વપૂર્ણ બદલાવ લાવવાની તૈયારીમાં છે. ટૂંક સમયમાં એવા નવા નિયમો ( Rules ) લાગુ થવા જઈ રહ્યા છે, જેના હેઠળ કોઇ પણ નવી AC યુનિટને 20 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઓછા તાપમાને ચલાવી શકાશે નહીં. કેન્દ્ર સરકારના મંતવ્ય અનુસાર આ પગલું વીજળી ( Electricity ) બચાવવાનો અને ( Health ) પર્યાવરણને સુરક્ષિત રાખવાનો મહત્વકાંક્ષી પ્રયાસ છે.
શા માટે આવવો પડી રહ્યો છે આ કડક નિયમ?
ભારતના અનેક વિસ્તારોમાં તાપમાન 45°Cને પણ પાર કરી જાય છે. આવી પરિસ્થિતિમાં મોટા ( Health ) પાયે લોકો AC નો સહારો લે છે, ખાસ કરીને ઘરો, ઓફિસો, મૉલ્સ અને હોટલ્સમાં. પણ 16°C કે 18°C સુધીનું તાપમાન રાખવો માત્ર અરસપરસના તફાવતને ( Difference ) કારણે શરીર પર અસરકારક ન બની રહે, પરંતુ દાબને પણ ગણીને વીજળી પર ભારે ભાર પાડે છે. જૂનમાં એક દિવસમાં ( Health ) વીજળીની માંગ 241 ગીગાવોટ સુધી પહોંચી ગઈ હતી, જે દેશના ઇતિહાસમાં સૌથી વધુ હતી. સરકારે અંદાજ લગાવ્યો છે કે આ માંગ ટૂંક સમયમાં 270 ગીગાવોટ સુધી જઈ શકે છે.
AC ના ઉપયોગના નવા ધોરણો શું છે?
કેન્દ્રીય ઊર્જા મંત્રી મનોહર લાલ ખટ્ટરે જાહેરાત કરી છે કે સરકાર ટૂંક સમયમાં એક નવો નિયમ લાવશે, જેમાં નવા વેચાતા તમામ AC માટે તાપમાન 20°Cથી 28°C વચ્ચે ( Health ) સેટ કરી શકાય તેવું ટેકનિકલી ડિઝાઇન કરવું ફરજીયાત રહેશે. મતલબ એ કે તમે હવે નવી ACને 16°C કે 18°C પર ચલાવી શકશો નહીં જો તમારું ઇરાદું હોય તોય. આ નિયમ ઘરો ઉપરાંત, કમર્શિયલ જગ્યા જેવી કે મૉલ, સિનેમા, ઓફિસો અને હોટલ્સમાં લાગુ પડશે.
વીજળી બચાવશે ₹20,000 કરોડ? કેમ?
સરકારના દાવા પ્રમાણે, આ પગલાંથી આગામી 3 વર્ષમાં દેશભરમાં 18,000થી 20,000 કરોડ રૂપિયા સુધી વીજ બચાવાશે. એક અભ્યાસ મુજબ, AC ના દર 1°C વધારાથી લગભગ 6% વીજળી ( Health ) બચી શકે છે. કેલિફોર્નિયા યુનિવર્સિટીના ( University ) અભ્યાસ પ્રમાણે, જો ભારત AC માટે તાપમાન મર્યાદા અમલમાં લાવશે, તો 2035 સુધીમાં ટોચની વીજ માંગમાં 60 ગીગાવોટ સુધીનો ઘટાડો થઈ શકે છે. આનો સીધો અર્થ એ થાય કે દેશને વીજ ઉત્પાદન તથા ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ( Infrastructure ) માટે લગભગ ₹7.5 લાખ કરોડનો ખર્ચ બચી શકે છે.
https://youtube.com/shorts/11m8KA-3p_U?feature=share
https://dailynewsstock.in/2025/02/20/surat-school-ashvinikumar-road-students-fire-parents/
Health : દેશમાં ઊનાળાની કડાકા ગરમી વચ્ચે હવે એર કન્ડિશનર ચલાવનારા લાખો ગ્રાહકો માટે સરકાર એક મહત્વપૂર્ણ બદલાવ લાવવાની તૈયારીમાં છે.
ક્યાં ક્યાં લાગુ પડશે આ નિયમ?
આ નિયમ તમામ પ્રકારના એર કન્ડિશનર માટે લાગુ થશે:
- ઘરોમાં
- ઓફિસોમાં
- શોપિંગ મૉલ્સમાં
- રેસ્ટોરાં-હોટલ્સમાં
- સિનેમાઘરોમાં
- ઓટોમોબાઈલ્સ (કાર, બસ વગેરે)માં પણ
હા, તમે સાચું વાંચ્યું. નવા નિયમો મુજબ, હવે કારમાં પણ AC 20°Cથી નીચે સેટ નહિ કરી શકાય. SIAM (Society of Indian Automobile Manufacturers) પણ સરકારે ( Health ) સાથે મળીને વાહન માટેના AC ધોરણ પર કામ કરી રહી છે.
જુના AC શું થશે?
હાલમાં, નિયમ માત્ર નવા વેચાતા AC પર લાગુ થશે. જૂના AC માટે હજુ કોઈ સ્પષ્ટતા નથી. શક્યતા છે કે, જૂના મોડેલમાં સોફ્ટવેર અપડેટ કે ટેકનિકલ ફેરફાર કરીને તેને 20°Cથી નીચે ( Health ) ન જવા દેવામાં આવે. પણ આ અંગે હજુ સુધી સરકારે કશું સ્પષ્ટ જાહેર કર્યું નથી.
લોકો અને ઉદ્યોગોના પ્રતિસાદ કેવી રહ્યા છે?
જ્યારે ઘણા લોકો આ પગલાને વીજળી બચાવવાના દૃષ્ટિકોણથી અને પર્યાવરણને ( Environment ) બચાવવા માટે યોગ્ય ગણાવે છે, ત્યાં કેટલાક લોકો – ખાસ કરીને ઉત્તર ભારતમાં – કહે છે કે ઉનાળામાં ( Health ) જ્યાં તાપમાન 45°C સુધી જાય છે, ત્યાં 20°C પૂરતું ઠંડક આપતું નથી. તેથી કેટલાક ઉદ્યોગો અને ગ્રાહકોમાં આ નિયમ પર મિશ્ર પ્રતિસાદ જોવા મળી રહ્યો છે.
AC બનાવતી મોટી કંપનીઓ જેમ કે ડૈકિન, વોલ્ટાસ અને LG સરકાર સાથે મળીને ટેકનિકલ ધોરણો નક્કી કરી રહી છે. તેઓ કહે છે કે નવા મોડલમાં વધુ ઊર્જા બચાવતી ટેક્નોલોજી લાગૂ કરવામાં આવશે.
વિશ્વમાં પણ ચાલે છે આવો નિયમ?
હા. ઘણા વિકસિત દેશોમાં પણ આવી મર્યાદાઓ છે. જેમ કે:
- જાપાન અને ઇટાલી: અહીં જાહેર ઈમારતો માટે એસીનું તાપમાન 23°Cથી નીચે ન જવું જોઈએ, અને મહત્તમ 27°C સુધી રાખવાનો નિયમ છે.
- દક્ષિણ કોરિયા અને સ્પેન જેવા દેશોમાં પણ સરકારી કચેરીઓમાં કૂલિંગ તાપમાન માટે નિયમન ફરજીયાત છે.
ભારતમાં હાલ શું સ્થિતિ છે?
હાલમાં ભારતમાં AC માટે કોઈ ફરજીયાત તાપમાન નિયમ નથી. BEE (Bureau of Energy Efficiency) તરફથી માત્ર 24°C રાખવા માટેની ભલામણ ( Recommendation ) છે, પણ તેનો કોઈ કાનૂની ( Health ) અમલ નથી. લોકો પોતાની ઇચ્છા મુજબ 16°C કે 18°C પર AC ચલાવી શકે છે. પણ હવે નવો નિયમ આવતાં આ છૂટછાટ સમાપ્ત થઈ શકે છે.
વિજળી બચાવવી, પર્યાવરણને સુરક્ષિત રાખવું અને પાવર ગ્રિડના ભાર ઘટાડવો ખૂબ જરૂરી છે – ખાસ કરીને ભારત જેવો દેશ જ્યાં વસ્તી અને ઉદ્યોગ બંને ઝડપથી વધી ( Health ) રહ્યા છે. જો આ નિયમ યોગ્ય રીતે અમલમાં આવે તો તે લોકોના વીજ બિલ ઘટાડવામાં અને ધીમી ગતિએ ગરમ થતા ધરતીના તાપમાન ઘટાડવામાં યોગદાન આપી શકે છે.
જો કે, આ નિયમનો સફળ અમલ લોકોના સહયોગ અને AC ઉત્પાદક કંપનીઓની ટેકનિકલ તૈયારીઓ પર નિર્ભર રહેશે. આગામી દિવસોમાં નક્કી થશે કે આ નિયમ ( Health ) લોકપ્રિય બને છે કે વિવાદાસ્પદ.
