દિલ્હીની ( delhi ) ઘણી પ્રખ્યાત ફાઇવ સ્ટાર ( five star ) હોટલોને લીઝ પર આપવામાં આવેલી જમીનના વાર્ષિક ભાડા ( yearly rent ) માં વધારો કર્યો છે. ઘણી હોટેલોએ હવે લાખોને બદલે કરોડો રૂપિયા ચૂકવવા પડશે. કેન્દ્ર સરકાર ( central goverment ) ના આ નિર્ણય સામે ઓછામાં ઓછી બે હોટલ – ધ ઈમ્પીરીયલ હોટેલ અને ધ ક્લેરિજ દિલ્હી -એ દિલ્હી હાઈકોર્ટ ( high court ) નો સંપર્ક કર્યો છે.
https://www.facebook.com/DNSWebch/
https://dailynewsstock.in/bollywood-arjun-rampal-personal-life-divorce-podcast-arjun-rampal/
ચાલો તમને જણાવીએ કે દિલ્હીની ફાઈવ સ્ટાર હોટલોને ભાડા પર જમીન ક્યારે અને કેવી રીતે આપવામાં આવી, અત્યાર સુધી કેટલું વાર્ષિક ભાડું વસૂલવામાં આવતું હતું અને હોટલ મેનેજમેન્ટે સરકારના આ પગલાને શા માટે પડકાર્યો છે?
હોટલોને જમીન ક્યારે અને કોણે આપી?
1911 માં, જ્યારે બ્રિટનના રાજા જ્યોર્જ પાંચમાએ બ્રિટિશ સરકારની રાજધાની કલકત્તા (હાલ કોલકાતા) થી નવી દિલ્હીમાં સ્થાનાંતરિત કરવાની જાહેરાત કરી, ત્યારે સરકારે નવી ઇમારતોના નિર્માણ માટે જમીન સંપાદન કરવાનું શરૂ કર્યું. જેના પર કાઉન્સિલ હાઉસ (જે આઝાદી પછી સંસદ બન્યું) જેવી ઇમારતો બાંધવાની હતી. સંપાદનમાં નવી રચાયેલી રાજધાનીમાં હોટલના બાંધકામ માટે જમીનની ઓળખ કરવાનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ જમીન હોટલ સંચાલકોને કાયમી લીઝ પર આપવામાં આવી હતી. જમીનના બદલામાં વાર્ષિક ભાડું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું, જે દર 30 વર્ષે સુધારવાનું હતું.
દિલ્હીની ( delhi ) ઘણી પ્રખ્યાત ફાઇવ સ્ટાર ( five star ) હોટલોને લીઝ પર આપવામાં આવેલી જમીનના વાર્ષિક ભાડા ( yearly rent ) માં વધારો કર્યો છે.
લીઝની શરતો શું હતી?
એક અહેવાલ મુજબ, સરકારે જેમને હોટલ માટે જમીન આપી હતી તેમાંથી મોટાભાગના ઉદ્યોગપતિઓ અને કોન્ટ્રાક્ટરો હતા જેમણે અન્ય સરકારી બાંધકામ પ્રોજેક્ટ્સ પર કામ કર્યું હતું. લીઝની શરતોમાં એવું પણ જણાવવામાં આવ્યું હતું કે ભાડાપટ્ટો તેમના વારસદારોને કાયમી લીઝ આપી શકે છે, પરંતુ જમીનનો ઉપયોગ માત્ર હોટલ માટે જ થશે અને બાંધકામનો ખર્ચ પટેદારોએ ઉઠાવવો પડશે.
ઉદાહરણ તરીકે ધ ઈમ્પિરિયલ હોટેલનો કેસ લો, જે 8 એપ્રિલ, 1932ના રોજ રણજીત સિંહને SBSની જનપથ લેન પર 7.938 એકર જમીન પર કાયમી લીઝ પર આપવામાં આવી હતી. લીઝની તારીખ 9 જુલાઈ, 1937 હતી. આ લીઝમાં, રણજીત સિંહનો ઉલ્લેખ “કોન્ટ્રાક્ટર” અને એનએ કર્ઝન રોડના કોન્ટ્રાક્ટર આરબીએસ નારાયણ સિંહના પુત્ર તરીકે કરવામાં આવ્યો છે. લીઝમાં જમીનનું ભાડું પ્રતિ વર્ષ 1,786 રૂપિયા નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું અને ભાડામાં વર્ષ 1962માં પ્રથમ વખત સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો.
એ જ રીતે, ડૉ. એ.પી.જે. અબ્દુલ કલામ રોડ (અગાઉ ઔરંગઝેબ રોડ તરીકે ઓળખાતી) પર 2.94 એકર જમીન 12 નવેમ્બર 1936ના રોજ લાલા જુગલ કિશોરને ધ ક્લેરિજ હોટલ માટે ભાડે આપવામાં આવી હતી. જમીનનું ભાડું 470 રૂપિયા નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું અને 1 જાન્યુઆરી, 1961 પછી તેમાં સુધારો કરવાનો હતો. 1972માં આ જમીન ક્લેરિજ હોટેલ્સ પ્રાઈવેટ લિમિટેડ દ્વારા ખરીદવામાં આવી હતી અને તેની લીઝ 1976માં તેના નામે રૂપાંતરિત કરવામાં આવી હતી.
જમીનનું ભાડું કેવી રીતે નક્કી થયું?
ભાડાપટ્ટાની શરતો મુજબ જમીનની કિંમતના આધારે જમીનનું ભાડું ગણવામાં આવતું હતું. આમાં જમીન પર બાંધવામાં આવેલી ઈમારતનો ખર્ચ સામેલ ન હતો. એવું પણ નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે વાર્ષિક ભાડું, લીઝ પર હસ્તાક્ષર કરતી વખતે અને પછીના સુધારાના સમયે, જમીનની કુલ કિંમતના એક તૃતીયાંશ કરતાં વધુ નહીં હોય. ભાડાનું મૂલ્યાંકન દિલ્હીના કલેક્ટર અથવા ડેપ્યુટી કમિશનરે કરવાનું હતું.
ભાડું કરોડોમાં કેવી રીતે પહોંચ્યું?
કેન્દ્ર સરકારના નિર્ણય વિરુદ્ધ દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં ગયેલી બે હોટેલોમાંથી, ધ ઈમ્પિરિયલનું ગ્રાઉન્ડ ભાડું 1972માં સુધારીને રૂ. 10,716 કરવામાં આવ્યું હતું અને તે 2002 સુધી માન્ય હતું. લીઝની શરતો અનુસાર, ભાડું 2002 માં ફરીથી સુધારવાનું હતું, પરંતુ આગામી 30 વર્ષ (2002 થી 2032) માટે ફરીથી જૂનું ભાડું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. જો કે, કેન્દ્રએ માર્ચમાં તેને વધારીને રૂ. 8.13 કરોડ કર્યો હતો. તેવી જ રીતે, ધ ક્લેરિજિસના કિસ્સામાં, જમીનનું ભાડું 2016માં 2.13 લાખ રૂપિયાથી વધારીને 8.53 લાખ રૂપિયા વાર્ષિક કરવામાં આવ્યું હતું. હોટલ મેનેજમેન્ટના જણાવ્યા અનુસાર, આ ભાડું વર્ષ 2046 સુધી યથાવત રહેવાનું હતું. જોકે, સરકારે ક્લેરિજનું ભાડું પણ વધારીને વાર્ષિક રૂ. 3.85 કરોડ કર્યું છે.
હવે વિવાદ શું છે?
કેન્દ્ર સરકારના નિર્ણય પર વિવાદનું સૌથી મોટું કારણ એ છે કે બંને હોટલોએ જે તારીખે ભાડામાં સુધારો કરવાનું બાકી હતું તે તારીખથી વધેલું ભાડું ચૂકવવું પડશે. ઉદાહરણ તરીકે, ઇમ્પિરિયલ હોટેલે 2024 ના બદલે 2022 થી ભાડું ચૂકવવું પડશે. તેથી ક્લેરિજને પણ 2006થી અત્યાર સુધીનું ભાડું ચૂકવવું પડશે. ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસ અનુસાર, ઈમ્પીરીયલ હોટેલને 2002 થી 2024 સુધીના બાકી ભાડા તરીકે રૂ. 177.29 કરોડ ચૂકવવાનું કહેવામાં આવ્યું છે, જ્યારે ધ ક્લેરિજિસને રૂ. 69.37 કરોડ ચૂકવવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. હોટેલ માલિકોની દલીલ છે કે ભાડામાં સુધારો એ લીઝની મૂળ શરતોનું ઉલ્લંઘન છે. કોઈ રિવિઝન પેન્ડિંગ ન હોવાથી આવી નોટિસનો કોઈ અર્થ નથી.
